Złoty token z Zimbabwe

Zimbabwe od lat nękane jest inflacją. Z powodu feralnej spirali inflacyjnej kraj przeszedł przez kilka reform monetarnych, ‘widział’ jak monety znikają z obiegu, jednocześnie emitując banknoty w astronomicznych nominałach i pozwalając na używanie raczej zagranicznej niż krajowej waluty w różnych próbach kontrolowania gospodarki. Z danych opublikowanych na stronie Reserve Bank of Zimbabwe wynika, że stopa inflacji rok do roku wynosiła w listopadzie 254,96 procent. 

Inflacja, głównie odziedziczona po reżimie Roberta Mugabe, została na pewien czas ograniczona przez jego następcę, Emmersona Mnangagwę, który początkowo zniósł lokalną walutę i promował dolara amerykańskiego jako jedyny legalny środek płatniczy w kraju, jednak od czerwca 2019 roku ponownie wprowadzono do oficjalnego obiegu dolara zimbabweńskiego (zwanego też dolarem ZIM), a w październiku 2019 roku kierowany przez prezydenta Mnangagwę rząd uruchomił wartą 12 mld dolarów mapę drogową przemysłu wydobywczego, z której podsektor złota ma wnieść do rządowej sakwy ok. 4 mld dolarów. Zabiegi te nie powstrzymały jednak szalejącej inflacji, a Zimbabwe zdaje się próbowało już wszystkiego, by ją spowolnić.

Zmuszony do szukania nietypowych rozwiązań, na początku czerwca 2022 r. Bank Rezerw Zimbabwe zdecydował się na bezprecedensowy krok i ogłosił wprowadzenie złotych monet jako prawnego środka płatniczego po tym, jak inflacja wzrosła z 191% w czerwcu do 257% w lipcu tego roku, a wartość lokalnej waluty spadła z 108,66 Z$ do 1 USD na początku roku, do 481,85 Z$ do 1 USD w sierpniu po oficjalnym kursie i do 800 Z$ do 1 USD na czarnym rynku.

Zgodnie z uchwałą z dnia 24 lipca tego roku, podjętą przez Komitet Polityki Pieniężnej banku (MPC), moneta traktowana jest jako nowy instrument inwestycyjny, który pełni również funkcję przechowywania wartości dla lokalnych inwestorów, ma pomóc pozyskać dewizy potrzebne RBZ do obrony lokalnej waluty i zmniejszenia podaży pieniądza w obiegu. Sprzedaż monety prowadzi Bank i jego spółki zależne, Fidelity Gold Refinery (Private) Limited i Aurex (Private) Limited, banki lokalne oraz wybranych międzynarodowych partnerów bankowych. 

Nową złotą monetę o czystości 22 karatów wypuszczono na rynek już 25 lipca 2022 roku. Nazwano ją „Mosi-oa-Tunga”, co oznacza „dym, który grzmi”; jest to w ojczystym języku nazwa Parku Narodowego, znanego na całym świecie jako Wodospady Wiktorii. Monetę wyprodukowano jedynie w ilości 2000 sztuk w wersji proof. Co ciekawe, moneta nie ma wartości nominalnej. Jest „warta” tyle, co aktualny koszt rynkowej jednej uncji złota i premii w wysokości 5% wartości złota. 

Lokalni agenci rozpoczęli sprzedaż złotych monet po cenie początkowej 1.884,8 USD, czyli 936.589,89 ZIM$ (waluta lokalna). Zgodnie z informacjami dostępnymi na stronie internetowej banku centralnego, Bank będzie publikował cenę złotej monety Mosi-oa-Tunya przed godziną 8:00 każdego dnia, począwszy od 26 lipca 2022 roku. Cena będzie oparta na cenie rynkowej z dnia poprzedniego na London Bullion Market Association (LBMA), do której zostanie dodana 5% premia w celu pokrycia kosztów produkcji i dystrybucji złotych monet. Mosi-oa-Tunga można kupić również w walutach takich jak południowoafrykański rand, botswańska pula, dolar australijski, funt brytyjski i euro. Monety mogą zostać zamienione na gotówkę w Zimbabwe po 180 dniach i mogą być przedmiotem handlu zarówno lokalnego, jak i międzynarodowego

Złote monety zostały wybite przez Fidelity Gold Refineries (Private) Limited. Fidelity Printers and Refinery jest firmą zajmującą się drukowaniem zabezpieczeń i rafinacją złota, będącą w całości własnością Reserve Bank of Zimbabwe. Firma prowadzi mennicę monet w Bulawayo. Inne produkty FPR obejmują banknoty, czeki Commercial Bank, paszporty, czeki podróżne, a także złoto i srebro.

Produkt ten już jest jednak trudno dostępny, choć jest to w sumie niedopowiedzenie. Monety Mosi-oa-Tunga nie można niemal nigdzie kupić – jest niedostępna online ani u dealerów złota stacjonarnie. Jedyna dostępna sztuka znajduje się pod linkiem https://www.ebay.com/itm/165843229558, a jej cena wynosi 3.476 dolarów, co jest niemal dwukrotnie wyższą kwotą niż jej faktyczna wartość rynkowa. Skontaktowaliśmy się mejlowo z bankiem centralnym Zimbabwe, by zapytać o dostępność monet bezpośrednio u emitenta, ale jeszcze nie otrzymaliśmy odpowiedzi w tej sprawie. 

Choć z danych wynika, że emisja Mosi-oa-Tunga wyniosła tylko 2000 egzemplarzy, według portalu African Business tylko do 22 września 2022 roku łącznie 9.516 złotych monet o wartości 9 miliardów dolarów (1$=650$) zostało sprzedanych zarówno osobom prywatnym, jak i firmom, według gubernatora Reserve Bank of Zimbabwe, dr Johna Mangudya. Nabywcy indywidualni wzięli 35% kruszcu, a 65% zostało wykupione przez firmy.

RBZ miał też rzekomo wprowadzić w listopadzie złote monety o niższych nominałach, aby umożliwić udział w kupnie zwykłym obywatelom. Najmniejsza, dziesiąta część uncji, ma zostać/została udostępniona społeczeństwu poprzez banki i zatwierdzonych dealerów. Moneta zawierająca nieco ponad 3,11 grama złota ma kosztować 188,48 USD lub równowartość w lokalnej walucie po kursie międzybankowym, czyli jedną dziesiątą ceny pierwszej złotej monety wypuszczonej w lipcu. 

Monet o tej wadze nie można znaleźć na aukcjach ani portalach numizmatycznych, nie ma nawet ich zdjęć w Internecie… 

Więcej o monecie

Złote monety „Mosi-oa-Tunya” sprzedawane są wraz z certyfikatem na okaziciela. Każda moneta posiada cechy zabezpieczające. Spód jest wytłoczony. Monety są indywidualnie numerowane (na brzegu), na brzegu znajduje się wzór giloszowy, elementy holograficzne oraz zmienny kod QR. Certyfikat jest drukowany na papierze zabezpieczającym ze znakiem wodnym. 

Materiał: Złoto

Próba: 917/1000

Średnica: 32 mm

Waga: 33.93g

Kształt: okrągły

Krawędź: gładka z wygrawerowanym numerem seryjnym

Stan: Proof

Grubość: 2,63 mm

Wartość: Moneta nie ma wartości nominalnej / jest warta swojej wagi w złocie (jedna uncja) + 5% premii

Złota moneta Mosi-Oa-Tunya ma także następujące cechy:

1.Własność – W momencie zakupu nabywca wejdzie w fizyczne posiadanie monety i otrzyma świadectwo własności na okaziciela. Nabywca lub posiadacz monety może zdecydować się na umieszczenie jej w depozycie wybranego przez siebie banku, w którym to przypadku wydane zostanie również świadectwo depozytowe/odpis.

2.Płynność i zbywalność – Moneta będzie miała status aktywów płynnych, tzn. będzie można ją łatwo wymienić na środki pieniężne i będzie przedmiotem obrotu na rynku lokalnym i międzynarodowym. Moneta może być również wykorzystywana do celów transakcyjnych.

3.Status aktywów zalecanych – moneta będzie miała status aktywów zalecanych, a inwestorzy instytucjonalni będą mogli wykorzystywać ją w celu spełnienia wymogów regulacyjnych dotyczących inwestycji w aktywa zalecane.

4.Zabezpieczenie – moneta może być wykorzystywana jako zabezpieczenie pożyczek i instrumentów kredytowych.

5.Buy Back Arrangement – na wniosek posiadacza bank będzie odkupywał monetę.

Złoto – tak, ale czy inwestycyjne?

Czy Mosi-Oa-Tunya można traktować jako towar złota inwestycyjnego? Wychodzi na to, że nie do końca: przede wszystkim nie jest to moneta, bo nie ma nominału wyrażonego w walucie, nie jest to też złoto inwestycyjne w rozumieniu przepisów Polski oraz Unii Europejskiej, bo nie jest to numizmat zrobiony z czystego złota. Wygląda na to, że powinno się sprzedawać Mosi-Oa-Tunya z pełnym podatkiem VAT, zależnie od kraju sprzedaży.

Powstaje zatem pytanie: dlaczego ktoś podjął decyzje o jej produkcji? I dlaczego?

Z tym pytaniem również zwróciliśmy się mejlowo do banku, oczekujemy na odpowiedź.

Czym jest więc Mosi-Oa-Tunya?

Według francuskiego eksperta, Jeana François Faure z aucoffre.com, moneta ta traktowana powinna być bardziej jak aktywo niż waluta, szczególnie, jeśli wziąć pod uwagę 180-dniowe opóźnienie/odroczenie, które musi być przestrzegane przed odsprzedażą tego tokena. Jeśli miałaby być uważana za walutę, miałaby ograniczoną emisję i, jak wspomnieliśmy wyżej, nie posiada wartości nominalnej, przez co nie jest prawnym środkiem płatniczym, nawet jeśli RBZ publikuje dzienny kurs, a tym samym wartość monety, oparty na międzynarodowej cenie uncji złota (+ 5% premii). Zdaniem Jeana François, jest to więc bardziej produkt finansowy.

Dla inwestora francuskiego ten rodzaj inwestycji/zakupu jest traktowany jako token w świetle prawa francuskiego. Opodatkowanie złotych tokenów jest korzystniejsze niż w przypadku złotych monet notowanych na giełdzie. 

Według polskiego prawa na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej zaliczane są do przychodów z kapitałów pieniężnych i jako takie podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem według stawki 19%. Nie jest to dobra wiadomość dla przeciętnego nabywcy, który z dużym prawdopodobieństwem wolałby sprzedać de facto złotą monetę, która w świetle prawa jest towarem inwestycyjnym, a tym samym nie podlega opodatkowaniu. 

Dla różnych nabywców stosuje się następujące warunki sprzedaży

Krajowi nabywcy, w tym osoby fizyczne, mogą kupować w walucie lokalnej lub w walucie obcej. Przedsiębiorstwa krajowe, w tym inwestorzy instytucjonalni, będą mogły kupować złote monety w walucie lokalnej lub obcej, z zastrzeżeniem ograniczeń ilościowych, jeśli zostaną uznane za konieczne. Podmioty dokonujące wywozu muszą nabywać złote monety Mosi-oa-Tunya w walucie obcej z zachowanych udziałów w wywozie. Niezależnie od tego wymogu, eksporterzy, których roczne przychody z wywozu w 2021 r. wyniosły mniej niż 1 mln USD, będą musieli uzyskać specjalne zezwolenie kontroli dewizowej, aby móc wykorzystać część udziału w refundacji płatną w walucie lokalnej na zakup złotych monet.

Lokalne instytucje bankowe nie będą mogły nabywać złotych monet Mosi-oa-Tunya do własnych portfeli, dopóki Bank Rezerw nie udzieli zgody. Tak więc na razie banki mogą jedynie otrzymywać monety od Banku Rezerw w celu odsprzedaży ich klientom w imieniu Banku Rezerw. Kupujący nierezydenci (międzynarodowi) mogą nabyć złote monety Mosi-oaTunya wyłącznie w walucie obcej. Złote monety są alternatywnym produktem inwestycyjnym dla tych, którzy chcą przechowywać wartość. Złoto jest bezpiecznym i pewnym aktywem rezerwowym na całym świecie. Zgodnie z obowiązującym prawem, Bank Rezerw nie zezwoli bankom na udzielanie pożyczek w celu zakupu złotych monet, ponieważ wywierałoby to presję na zdolność banków do rozliczania transakcji z Bankiem Rezerw.

Ponadto Bank nie pozwoli na likwidację zablokowanych funduszy w celu zakupu złotych monet. Biorąc pod uwagę, że rząd wprowadził już ramy rezolucji, aby poradzić sobie z zablokowanymi funduszami na mocy ustawy o finansach, nr 7 z 2021 r.

Bank wprowadzi na rynek dodatkowe złote monety w oparciu o popyt krajowy i międzynarodowy.